- Haberler
- Röportaj
- Van Mutfağının Potansiyeli: Genç Kuşaklara Geleneksel Lezzetleri Aktarmak ve Kültürel Mirası Yaşatmak
Van Mutfağının Potansiyeli: Genç Kuşaklara Geleneksel Lezzetleri Aktarmak ve Kültürel Mirası Yaşatmak
Gazetemiz yazarı Ümran Öztürk'ün Prof. Dr. Elvan Ocak ile Van Mutfak Kültürü ve Geleneksel Lezzetler Üzerine yaptığı söyleşi üçüncü bölümüyle sona erdi. 'Van Mutfağının Geleceği: Geleneksel Lezzetlerin Korunması ve Yaygınlaştırılması İçin Atılacak Adımlar'
3. BÖLÜM
Röportaj: Ümran ÖZTÜRK
Van mutfağının gelecekteki potansiyeli hakkında ne düşünüyorsunuz? Yerel lezzetlerin korunması ve yaygınlaştırılması için neler yapılabilir?
Van mutfağının gelecekteki potansiyeli oldukça parlak görünmektedir. Geleneksel lezzetlerin korunması ve yaygınlaştırılması için şu adımlar atılabilir:
Gastronomi Festivalleri ve Etkinlikler: Van mutfağını tanıtmak için yerel ve uluslararası gastronomi festivalleri düzenlenebilir. Bu etkinlikler, hem yerel hem de turistlerin ilgisini çeker.
Yemek Kursları ve Atölyeler: Geleneksel tarifleri öğretmek için kurslar ve atölyeler düzenlenebilir. Bu, hem yerel halkın hem de ziyaretçilerin Van mutfağını öğrenmesini sağlar.
Yenilikçi Restoranlar: Geleneksel lezzetlerin modern yorumlarını sunan restoranlar açılabilir. Bu, Van mutfağını daha geniş kitlelere tanıtabilir.
Sağlıklı Alternatifler: Geleneksel tariflerin sağlıklı versiyonları geliştirilerek, günümüz beslenme trendlerine uyum sağlanabilir.
Organik ve Yerel Ürünlerin Teşviki: Van'a özgü organik ve yerel ürünlerin desteklenmesi, hem tarımın hem de yerel ekonominin güçlenmesine katkı sağlar.
Pazar ve Mağaza Oluşturma: Yerel ürünlerin satıldığı pazarlar ve mağazalar açılabilir. Bu, hem üreticilerin hem de tüketicilerin yerel ürünlere erişimini kolaylaştırır.
Sosyal Medya ve Bloglar: Van mutfağını tanıtmak için sosyal medya ve yemek blogları kullanılabilir. Modern medya kanalları, geniş bir kitleye ulaşmak için etkili olabilir.
Yemek Tarifi Uygulamaları: Geleneksel tariflerin yer aldığı mobil uygulamalar geliştirilebilir. Bu, hem yerel halkın hem de uluslararası kullanıcıların Van mutfağına erişimini sağlar.
Gastronomi Turları: Van mutfağını tanıtmak için özel gastronomi turları düzenlenebilir. Bu turlar, turistlere Van'ın mutfak kültürünü deneyimleme fırsatı sunar.
Yerel Restoranlarla İşbirliği: Yerel restoranlar ve otellerle işbirlikleri yaparak, Van mutfağını tanıtan menüler ve etkinlikler düzenlenebilir.
Tarif Araştırmaları: Geleneksel tariflerin ve yöntemlerin araştırılması, korunması ve modernize edilmesi için projeler başlatılabilir.
Yenilikçi Projeler: Yerel üniversiteler ve gastronomi okulları ile işbirliği yaparak, Van mutfağının gelişimine katkıda bulunacak projeler geliştirilebilir.
Van mutfağının gelecekteki potansiyeli, kültürel mirası korurken modern dünyaya uyum sağlama kapasitesine dayanır. Geleneksel lezzetlerin korunması ve yaygınlaştırılması, bu mutfağın ulusal ve uluslararası düzeyde tanınmasına katkıda bulunur.
Van'ın zengin mutfak kültürünün gelecek nesillere aktarılması, genç kuşakların Van mutfak kültürünü benimsemesi ve sürdürmesi için nasıl bir bilinçlendirme yapılabilir?
Van’ın yaşam ve zengin yemek kültürünü kuşaktan kuşağa aktaracak bir mutfak müzesine ihtiyacı olduğu kaçınılmaz bir gerçektir. Mutfak müzesi, yerel üreticilere ve gıda işletmelerine destek sağlayabilir. Yerel malzemelerin kullanımını teşvik ederek, bölgedeki ekonomiyi canlandırabilir.
Gençler için yemek yapma atölyeleri düzenlenebilir. Bu atölyelerde, geleneksel Van yemeklerinin geleneksel tarifler ve pişirme teknikleri ve hazırlanması öğretilebilir.
Genç girişimciler ve şefler için yemek yarışmaları ve burslar düzenlenebilir. Bu, gençlerin Van mutfağını modernize etme ve yayma konusunda teşvik edilmesini sağlar.
Deneyimli şefler tarafından gençlere mentorluk yapılabilir. Bu programlar, geleneksel tariflerin modernize edilmesi ve korunması için genç yeteneklere rehberlik eder.
Gençlerin katılımını teşvik eden yemek festivalleri düzenlenebilir. Bu tür etkinlikler, gençlerin Van mutfağına olan ilgisini artırabilir.
Van mutfağını tanıtan kültürel etkinlikler ve sergiler düzenlenebilir. Bu etkinlikler, gençlerin kültürel mirası daha iyi anlamalarını sağlar.
Bu stratejiler, genç kuşakların Van mutfak kültürünü daha iyi anlamasını , sahip çıkmasını ve bu kültürü sürdürmesini teşvik eder. Geleneksel lezzetlerin modern yaşam tarzıyla uyumlu hale getirilmesi, kültürel mirası yaşatmanın ve gelecek nesillere aktarmanın etkili bir yoludur.
Van Düğün Yemek Geleneği:
Van'da düğünlerde hangi geleneksel yemekler tercih edilir? Özellikle düğün sofrasını zenginleştiren tipik lezzetler nelerdir?
Van'da düğünlerde tercih edilen geleneksel yemekler, zengin ve çeşitlidir. Geleneksel kültürde evde yapılan kavurma, pilav, kuru fasulye, dolmalar, su börekleri vb. vardı. Köylerde helise vardı. Ama şimdi lüks otellerde veya fabrikasyon üretimlerin olduğu yemekler söz konusu.
Düğün sofralarını zenginleştiren tipik lezzetler şunlardır:
Kavurma: Yüksek kaliteli etin, pişirildiği bir ana yemek.
Pirinç pilavı tereyağı ile yapılan pirinç pilavı
Van Kebabı: Genellikle koyun etinden yapılan, özel baharatlarla lezzetlendirilmiş kebap.
Kuzu Tandır: Fırında uzun süre pişirilmiş, yumuşak ve lezzetli kuzu eti.
Ayranaşı: Yoğurt, dövme (Den),kabak,nane,evelik,kişniş kullanılarak yapılır. İsteğe göre soğuk veya sıcak tüketilir.
Van'da düğün veya davet sofralarının genel özellikleri nelerdir? Sofra düzeni ve süslemelerde geleneksel unsurlar hangileridir?
Van düğün sofraları, zengin yemekleri, geleneksel sofra düzeni ve kültürel süslemeleriyle hem göze hem de damağa hitap eden özel davetlerdir. Bu sofralar, hem yemeklerin çeşitliliği ve bolluğu ile hem de misafirperverlik geleneğiyle geçmişin değerlerini koruyarak gelecek nesillere aktarma konusunda önemli bir rol oynar.
Öte yandan, kırsal kesimlerde, özellikle köy düğünlerinde, hala geleneksel yer sofraları tercih edilmektedir. Bu düğünlerde yere serilen geniş kilimlerin veya işlemeli örtülerin üzerinde kurulan sofralar, köy düğünlerinin samimi havasını yansıtır. Misafirler minderlerde oturarak büyük kaplarda sunulan yemekleri paylaşır, bu da topluluğun birlik ve paylaşma kültürünü vurgular.
Van'ın geleneksel mutfak kültürüne dahil olan özel yemek tatlı ve pastalar hangileridir?
Keledoş,Ayran aşı,Erişte Aşı(Kurut Aşı) Bulgur Aşı,Tırşı,Helim Aşı,Çiriş Çorbası,Çorti Aşı, Tandırda Balık,olu Balık,Fırında Balık,Yahni,Tava,Püşürük, Sengeser,Kürt Köftesi,Soğan Dolması, Eşkili,Murtuğa, Van Otlu Peyniri, Van Çöreği, Van Cacığı,
Pasta, Çörek ve Tatlılar:
Demir Tatlısı,Hurma (kalbura Bastı-Eydek),Erik kızartması,Asude Tatlısı,Paluza,Un helvası,Peynir helvası,Aşure,Nekgav(Kürt Baklavası),Kaşık tatlısı, Ağuz ve bulama,Dip Tatlısı,Çatal tatlsı, Van patası,Van çöreği (Kade)
Van'ın Peynir Kültürü:
Van'ın özellikle otlu peynir kültürü hakkında neler söyleyebilirsiniz?
Van Otlu peyniri, yöreye has bir lezzet olup, sofraların baş köşesinde yerini alır. Van'da yetişen endemik birçok otu bünyesinde bulunduran Otlu peynir, kahvaltı sofralarının ve diğer öğünlerin vazgeçilmezlerindendir.
Salamura veya basma yöntemleri ile muhafaza edilen Otlu peynirlerden, daha çok küplere cacık ile birlikte yerleştirilmiş ve toprağa basılarak olgunlaştırılmış basma veya gömme diye tabir edilen otlu peynirler daha çok tercih edilmektedir. Tadı ve kokusu yöresel otların etkisiyle daha asidik ve keskindir. Van'ın Merkez ve köylerinin hepsinde Yapılan bu Otlu peynirlerden en beğenileni Gevaş ilçesi Görentaş beldesinde yapılandır.
Van’da Kahvaltı Kültürü
Söyleşimizi meşhur Van Kahvaltısı ile noktalayalım mı?
Van'da kahvaltı kültürü oldukça ağırdır. Güne kuvvetli bir öğün ile başlar Vanlılar. Fakat Van'da bu kahvaltı sadece evlerde kalmayıp ev dışına da taşmıştır. Aslında ev dışında kahvaltı yapma; geniş bir alana yayılan şehirde özellikle sabah namazına giden ve daha sonra dükkân açan esnaf ve diğer çalışanların, kahvaltı için tekrar evlerine dönmeyip şehirde bir şeyler yeme isteğinden doğmuştur.
Bu gelenekle beraber 1947 yılında ilk “Süt Evi” olarak ifade edilen yeni iş yerlerinin açılması söz konusu olmuştur Bu süt evlerinde genellikle süt ekmek veya süt çörek gibi kahvaltılıklar müşteriye sunulurdu. Fakat daha sonra bu süt evlerinin yerini kahvaltı salonları aldı buradaki menüde oldukça zenginleşti. Süt evlerinde bulunan mönüye ilaveten her yörede kullanılan peynir, zeytin, yumurta vb kahvaltılıklar ile geleneksel Van mutfağı kahvaltılıkları birleştirilerek zengin bir kahvaltı menüsü ortaya çıkarılmış oldu. Artık sadece dükkân açan esnaf değil farklı işlerde çalışan birçok kişi hatta aileler de Kahvaltı salonlarına giderek özel bir Van kahvaltısı keyfi yaşamaktadırlar. Bu amaçla şehirde birçok “Kahvaltı Salonu” bulunmaktadır.
Van'ın kent merkezindeki arka sokaklarda Van’a gelip de bu kahvaltı salonlarında Van kahvaltısı yapmamak büyük bir kayıptır. Bu kültür sadece Van’da kalmayıp Van dışına da taşarak ülkenin birçok yerinde Van kahvaltısı olarak kendini duyurmuş ve bu nedenle birçok iş yeri de açılmıştır. Van Kahvaltısı’nı böyle özel kılan yöreye has gıdalardır.
Van Kahvaltısında mutlak bulunması gereken gıdalar şunlardır: Otlu peynir, Kaymak, Bal Murtuğa, Tereyağı, Cacık, Kavut, Gül reçeli,ilitme (kavurmalı ve sucuklu olan her zaman tercih edilir) ve Van çöreğidir.
Söyleşimizin sonuna gelirken, Van mutfak kültürüne dair değerli bilgiler ve derinlemesine analizleriyle bizleri aydınlatan Prof. Dr. Elvan Ocak’a içtenlikle teşekkür ediyoruz. Kendisi, bölgenin zengin mutfak kültürünün daha geniş kitlelere ulaşmasına katkı sağlamakta önemli bir rol oynamaktadır. Bu sohbet, Van’ın eşsiz lezzetlerini ve geleneklerini bir kez daha gözler önüne serdi. Prof. Dr. Elvan Ocak’a bir kez daha teşekkür eder, çalışmalarında başarılar dileriz.
Prof. Dr. Elvan Ocak kimdir?
1971 yılında Van’da doğan Prof. Dr. Elvan Ocak, ilk, orta ve lise eğitimini Van’da tamamladı. 1992 yılında Atatürk Üniversitesi’nden Gıda Mühendisi olarak mezun olduktan sonra, akademik kariyerine Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi’nde devam etti.
2019 yılından itibaren Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Gıda Mühendisliği Bölümü’nde profesör unvanıyla görev yapmaktadır. Ayrıca, 2019-2023 yılları arasında Turizm Fakültesi’nde dekanlık görevini üstlendi. Kurucu dekan olarak görev yaptığı bu fakültede, Turizm Rehberliği ve Gastronomi ve Mutfak Sanatları bölümlerinin kurulmasına öncülük etti. Gastronomi ve Mutfak Sanatları bölümünde yüksek lisans programı da başlattı.
Prof. Dr. Ocak, halen hem Mühendislik Fakültesi Gıda Mühendisliği Bölümü’nde hem de Turizm Fakültesi Gastronomi ve Mutfak Sanatları Bölümü’nde lisans ve lisansüstü dersler vermekte ve öğrenci yetiştirmektedir. Geleneksel Van mutfağı, özellikle süt ürünleri (Van Otlu Peyniri, kış yoğurdu, cacık, çökelek), Van balığı ve bölgenin mutfak kültürü üzerine birçok araştırma ve yayına imza atmıştır. 2016 yılında yayımlanan Van Mutfak Kültürü adlı kitabı da dâhil olmak üzere, birçok kitap ve kitap bölümünün yazarıdır.
Son