İŞİNİN ERBABI: TURAN HAYDAROĞLU
Van'ın tarihinde ticaret, alış veriş hayatı başlı başına ayrı bir yer tutar. Ticarette dünden bugüne, deden toruna miras kalan ahlak, dürüstlük, güven ve fazilet Van esnafının vazgeçilmez temel ilkeleridir. Van esnafı alış verişinde dürüsttür,güven verir. Sözü senettir, müşterisine güven ve saygı duyar. 12 kuşak geçmişini bilen Van'ın yerli ailelerinden ve eşraflarından Turan Haydaroğlu bu özellikleri dünden bugüne yaşayan ve yaşatan örnek esnaflardan biridir.Van Atatürk Lisesi'nin ilk mezunlarından, Van'ın gelişiminin değişim dönemlerinin canlı tanıklarından Turan Haydaroğlu'nun ticaret hayatı ve yaşam geçmişi ilginç anılar içeriyor. ' İşinin Erbabı' sayfamızın konuğu olan Turan Haydaroğlu'nun anlattıklarını okurken Van'ın geçmişine yolculuk yapacaksınız. Röportaj 2013 yılında yapılmış ve yayınlamıştır.
Röportaj: İkram KALİ Turan Haydaroğlu kimdir?
12 kuşak Vanlı Haydaroğlu ailesinin mensubu, Zeki Haydaroğlu'nun oğluyum. Babamın Kaymakam vekilliği nedeniyle 1932 yılında Erciş'te dünyaya gelmişim. Bir oğlum, 2 kızım, 4'de torunum var. İlk, ortaokul ve liseyi Van'da bitirdim. İlkokulu Birinci ilkokulda okudum. Okul Müdürümüz Kerim Tuncer'di. Ortaokulu Van'ın tek okulu olan Van Ortaokulu'nda ( Sıhke Cad. Eski İnönü İlkokulu, bugünkü Özel İdare İş Hanı'nın yeri) okudum.
Liseye ne zaman gittiniz? Van'da lise olmadığı için birçok ailenin çocukları lise eğitimine Ankara, İstanbul 'da devam etti. 1948 yılında Van'da lise açıldı. Van'da lise açılınca Van'ın dışarıda lise okuyan çocukları Van'a döndü. Bu arada Bitlis, Muş, Hakkari, Siirt Ağrı gibi illerden de lise öğrenimi için Van'a gelen öğrenciler vardı. Doğu bölgesinde aynı yıllarda Diyarbakır ve Erzurum'da lise açıldı. Atatürk Lisesi'nde o dönem Türkiye'nin en iyi öğretmenleri görev yapmaktaydı. Okul Müdürümüz daha sonra İstanbul Vefa Lisesi'ne müdür olarak tayin edildi. O yıllarda bir öğretmen Van'dan İstanbul Vefa Lisesi'ne müdür olarak gidebilir mi? Atatürk Lisesi'nin ilk mezunlarından biriyim. Bu lise Van için çok özel bir önem taşır. Atatürk Lisesi mezunlarının kimi önemli mevkilere gelmiş, kimi bilim adamı kimi başarılı ticaret erbabı olmuştur. 1950 yılında liseden mezun oldum. Yedek subay olarak askere gittim.
Muhacirlik (göç) sırasında aileniz gidenler olmuşmu?
Van çarşısı, İskele Caddesi ne zaman açıldı hatırlıyor musunuz?
Van çarşısı Beş yoldan başlar bugünkü belediye binasının önünde son bulurdu. Van çarşısı toprak, iki ve tek katlı dükkanlardan oluşurdu. 1930'lu yıllarda İskele Caddesi açıldı. İskele caddesi 7 kilometre uzunluğunda iki tarafında su akan kanal bulunurdu. Yolun sağına ve soluna kavak ağaçlarını o dönem kamu görevlileri, okullarda okuyan öğrenciler ve Vanlılar dikti. 1980'de kavak ağaçları kesilerek cadde bütün görkemini kaybetti.
Gençiliğinizde spor yaptınız mı?
Spor hayatımızın bir parçasıydı. Futbol oynadım, kayak yaptım. Okul da spor faaliyetlerine katıldım.
Ticarete ne zaman başladınız?
Memuriyet sonrası ticaret hayatına nasıl devam ettiniz?
Yıl 1963 satışa başladık. Devlet yatırımları da başladı ve Van'da iş yapan müteahhitlerin desteğini gördük. Zamanla Perşembe Pazarı'ndaki tüccara verdiğimiz senetler sayesinde büyük şirketler tarafından da tanınır olduk. 1967 yılında evlendim. Mazbut bir hayatım vardı ve işime odaklandım. Hem dükkanın patronuydum, koşar, muhasebe kayıtlarını tutar ve de tezgahtarlık yapardım. Bütün malzemenin gelmesi, gitmesi indirmesi kaldırması bana aitti. Huzurlu çalışıyorduk. Derken işleri büyüttük. 1967-68 de bayilik sistemine geçtik.
Yün İplik Fabrikasının yer tesbitini yapan gişimciler ve dönemin Belediye Başkanı Tayyar Dabbağolu
Eskiden bu kadar markave ürün çeşidi yoktu. Büyük iş yeri bina yapan da yoktu. Van'da yapı kooperatifçiliği 1970'li yıllarda başladı. Kooperatifçilik ile birlikte seramikte, boruda, saçta armatürde kalite aranır oldu. Van'ın gelişmesiyle büyüyeceğimizi düşünmüştüm nitekim öyle oldu. İşin içinde dürüstlük, samimiyet, ciddiyet, ahde vefa da olduğu zaman ister istemez kaliteli iş dünyasının içinde oluyorsunuz. Şehrimizde yeni açılan büyük küçük mağazalar var. Çok beğeniyorum.Heyecan duyarak mutlu oluyorum. Bunların büyük çoğunluğu da başarılı ve güvenilirdir.
Van'da çok ortaklı şirket, fabrika girişmleri geçmişte oldu ama devam etmedi bunu neye bağlıyorsunuz?
Van Yün İplik ve Battaniye Fabrikası, Van Et Entegre Tesisleri,çivi, tuğla, un ve yem fabrikaları gibi iyi niyetlerle kurulan çeştili işletmeler ve şirketler oldu. Ama birçoğu seramaye yetersiziliği nedeniyle devam edemedi. Esasında Van'ın büyük sermayesi olan iş adamı da yoktu. Van genelde ticaret yapan, hayvancılık, tarım yapan bir şehridir. Büyük sermayeleri olan bir durumumuz olsaydı daha başarılı işler yapılabiliridi.
Eski Van Belediye Başkanı Tayyar Dabbağoğlu.
Tayyar Bey başarlı oldumu sizce?
Şair, yazar, edebiyatçı, sporcu, memleket meselelerine kafa yoran, cesur bir özelliği olan Tayyar Bey başkanlığı süresince çok başarılı işler yaptı. Erken vefat etmemiş olsaydı Van'ın çehresi değişri, geleeksel mimari yapısı korunurdu.Rahmetli Ferit Melen Tayyar Bey ile Van için güç birliği yaparak belediye başkanlığı süresince hep destek oldu. Benim adayım kazanmadı diyerek asla muhalif olmadı, önünü kesmedi, hizmetlerini engellemedi. Biz aktif siyasete girmedik. Tayyar Bey'den kendimiz, çevremiz için hiçbir şahsi talepte bulunmadık. Biz siyaset değil, memleketimize sahip çıkmak için oluşumu kurarak çaba verdik. Seçim bitti, bizimde görevimiz bitti.Tayyar Bey başkan olduktan sona başarılı kalıcı unutulmaz hizmetler geçerçekleştirdi. Şengençlerspor ve Van Gençlikspor sarı siyah renklerle birlştirilerek Vanspor'un kurulması, Van'a Ünveisie ve Yüksek Okul Kurma Derneği kuruluşu, Şehir Parkı, Dabbağoğlu Parkı, Kurtluş Parkı,Van Kalesi güneyinde yer alan Atatük Kültür Parkı, ilk asfalt şantiyesi, yıkılan belediye sarayı, yolların asfaltlanması, Van ünveristesinin temelini oluşturan Erzurum Atatürk Ünveristesi'ne bağlı Van Fen ve Edebiyat Fakültesi kuruluşu eserlerinden bazılarıdır. Fabrika kurulması gibi tüm girişimleri destekledi. Van'ın dertlerini dert edinen, Van için çalışmak isteynleri destekleyen Tayyar Bey, Edremit İskele arsında sahil yolunu Van'a kazandırmak istiyordu ama ömrü yetmedi. 11 Aralık 1977'de vefat ederek aramızdan aytırldı.
Seçim kampanyasında unutmadağınız anınız var mı?
Seçim büromuz rahmetli Yalçın Kitapçı Bey kardeşimizin o zaman boş olan Kitapçı Kırtasiye dükkanıydı. Büro karınca gibi kaynardı. Herkesin üstelndiği bir görev vardı. Kapalı alan toplantılarımızı rahmetli İbrahim Öngel'in Kahvaltıcılar sokağında tahta masa ve sandaliyeleri olan eski Van kahvesinde toplanırdık. Muzzam katılım ve coşku olurdu. Seçim öncesi bazı mahallelerde nabız yoklaması yapıldı. Şamaranaltı Mhallesinde birkaç mahalle halkı, muhtarların, partililerin ve bağımszı olark bizim katılımımızla oylarkullanıldı. Çok büyük heyecanla kullanılan terciler tek tek sayıldı. Şamranlatı ve çevresinde Tayyar Bey fark atrak önde çıktı. O gün herkes Tayyar Dabbağolu'nun kazanacağına inandı. Tabi davullar çalmaya oyunlar oynanmaya başlandı. Ama biz arkadaşlarımızı uyararak sükünte davet ettik.
Bugün ticari işleriniz nasıl?
Turan Haydaropğlu ve arkadaşları Kurubaş meviinde kayak yaparken
|