Rakı Düştü, Viski Arttı

Cumhuriyet'ten Şehriban Kıraç'ın haberine göre, vergi zamları hem fiyatları hem tüketimi etkiliyor. 

Son 10 yılda bira, rakı gibi temel kategorilerde 4 kata yaklaşan fiyat artışları yaşandı. 

Rakı ve birada yüzde 265'lik zam yapılırken şarabın zam oranı yüzde 155, viskininki ise yüzde 135'i aştı. 

Son 10 yıllık dönemde toplam alkol tüketiminin ortalama yüzde 2.4'lük zayıf bir artış trendi içinde olduğu görülüyor. 

Fiyat artışları cep yaksa da alkollü içki tüketimi toplamda küçük tek haneli gelgitlerle 1 milyar litre seviyesinde seyrediyor. Ancak vergiye bağlı zamlar, içki tüketiminin dağılımını değiştiriyor. Yurttaş kısmen daha ucuz olduğu için yabancı alkollü içkilere yöneliyor.

Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu (TAPDK) verilerine göre, Türkiye'de 2015'te alkollü içki tüketimi 1 milyar 41 milyon litre seviyesinde gerçekleşti. Bu 2014'e göre yüzde 3.2 düşüş demek. 

Bu düşüşün ana nedeni olarak vergi artışı, düşen tüketici güveni ve kötü giden turizm sezonu öne çıkıyor. 2015'te tüketimdeki düşüş birada yüzde 3.7, rakıda yüzde 2.6 olurken, viskide yüzde 15 ve şarapta da yüzde 1.2 artış olduğu göze çarpıyor.

Sınırlı artış

Geleneksel Alkollü İçki Üreticileri Derneği (GİSDER) Başkanı Egemen Demirtaş, son 10 yıllık dönemde toplam alkol tüketiminin ortalama yüzde 2.4'lük zayıf bir artış trendi içinde olduğunu belirtti. 

Demirtaş, şunları söyledi:

"Alkollü içecekler sektörü, diğer pek çok sektör ve Türkiye'nin büyüme hızı dikkate alındığında ise görece olarak küçülmekte olan bir sektör. Sektörün acilen ele alınması gereken ve en büyük sorununun, yerli ürünlerden ithal ürünlere doğru gerçekleşen kayış olduğunu düşünüyoruz. 

2005- 2015 yılları arasında ithal ürünlerin tüketiminin yüzde 214 artmasına karşılık yerli ürünlerin yalnızca yüzde 15 oranında artması sektör ve ülkemiz ekonomisi için müdahale edilmesi gereken kritik bir tabloya işaret ediyor."

Özelleştirme eleştirisi

Vergi artışları nedeniyle içki sofralarında milli içki rakının yerini ise artık ithal içkiler alıyor. 

Egemen Demirtaş'a göre, ithal içkilerin artışını sağlayan iki önemli neden var:

Birinci neden; Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) tutarlarının 2012'den bu yana sürekli olarak ithal içkiler lehinde değişmesi. 

İkinci neden ise; en büyük rakı markası dahil pek çok eski Tekel markasının dünyanın en büyük içki şirketi olan Diageo tarafından 2011'de satın alınması. 

Global şirketler, çoğunlukla yerel markaları satın aldıktan sonra zaman içerisinde daha kârlı olan global markaları ile yer değiştiriyor. 2005- 2011 arasında rakı tüketiminin yüzde 11 büyümesi, söz konusu satın almanın sonrasındaki 2011- 2015 dönemi arasında rakı tüketiminin yüzde 21 küçülmesi endişenin haklılığını kanıtlıyor.