TAKİP ET 
VANSESİ / İkram KALİ
Avcılık insanlık tarihi kadar eskidir. Eski çağlarda insanlar korunmak ve yararlanmak amacıyla hayvan avlamışlar. Acılığın yazılı hukuku gibi avcılar arasında yazılı olmayan hukuku da vardır. Van Türkiye'nin önemli avlanma bölgelerinden biridir. Tarihin her döneminde Vanlılar avcılığa ilgi göstermişler. Van'da avı yaşam tarzı haline dönüştüren isimler vardır. Bunlardan biri de Vanlı Rıfkı Görgülü'dür. Rıfkı Görgülü av tutkusunu av malzemeleri satan dükkânıyla farklı bir boyuta taşımış. Görgülü avcılığı eğlenme, spor ve doğayla kucaklaşma olarak görüyor.
Sizi tanıyabilir miyiz?
1933 yılında Van'da doğdum. 4 çocuğum 20 torunum var.
Avcılığa ne zaman başladınız?
Avcılığa 7 yaşında başladım. İlk ava ağabeyim Baki Görgülü ile birlikte çıktım. Tavşan avına gitmiştik. Tavşan o kadar boldu ki tavşanı değnek (sopa) ile avlıyorduk.
Sizi tanıyabilir miyiz?
1933 yılında Van'da doğdum. 4 çocuğum 20 torunum var.
Avcılığa ne zaman başladınız?
Avcılığa 7 yaşında başladım. İlk ava ağabeyim Baki Görgülü ile birlikte çıktım. Tavşan avına gitmiştik. Tavşan o kadar boldu ki tavşanı değnek (sopa) ile avlıyorduk.
Avcılık sizin için ne ifade ediyor?
Avcılık spordur, doğaya sahip çıkmaktır. Doğayla iç içe olmaktır. Güzel zaman geçirmektir. Avcılıkta amaç çok vurmak veya av hayvanıyla karın doyurmak değil. Av yapmak zevktir. Gençlere avcılığı tavsiye ederim. Avcılık insanı diri tutar, kötü alışkanlıklardan alıkoyar, paylaşmayı dayanışmayı öğretir.
Av arkadaşlarınız kimlerdi?
Kuyumcu rahmetli Necmettin Terzioğlu, Çetin Günsan, Necdet Özkök, Ayhan Tuncay ile birlikte ava giderdik.
Gençlik yıllarınızda avlanmaya nerelere giderdiniz?
1930-40'lı yıllarda Vanlı avcılar için en uzak avlanma alanı Mermit (Zeve Şehitliği çevresi) ile Van Kalesi'ydi. Gençliğimizde avlanmak üzere Lala Paşa (Havaalanı çevresi) Eşekçioğlu ( Van Kalesi'nin batsında yer alan sazlıklar), Morali (Erciş yolu üzeri Sanayi Sitesi karşısı), Hasan Ağanın gözeleri ( Organize Sanayi Bölgesi ile Kalecik arası) taraflarına giderdik.
Van Kalesi'nde ne avlardınız?
Avlanmak için kalenin zirvesine, yamaçlarına bile çıkmaya gerek duymazdık. Çünkü Van Kalesi etrafı hayvanlar için doğal yaşam alanıydı, etrafında bol miktarda ördek, tavşan, keklik vardı. 1940'larda Van'ın nüfusu 15 bindi. Van'da av ve yabani hayvan çoktu, ama insan yoktu. Kalenin yan tarafında ise kiraz, vişne, armut, elma gibi yerli meyve ağaçları bulunurdu.
Avcılıkta ne tür silahlar kullanırdınız?
Ağaçtan dolma silah vardı. Onlarla ava giderdik. Şimdi ki gibi güzel silahlar yoktu.
Van'ın bugünkü av alanları nerelerdir?
Van şehir merkezinde nüfus ve avcı sayısı, yapılaşma artınca av alanları daraldı. Çatak, Muradiye, Çaldıran, Gürpınar, Erciş, Başkale, Bahçesaray çevresinde avlanma başladı. Çaldıran'da ördek, Özalp tarafında; ördek, keklik, tavşan, Erciş tarafında; keklik, Gevaş'ta keklik, tavşan, ördek olur. Artık Erciş tarafında da keklik fazla kalmadı. Ercişli avcılar da Muradiye tarafına geliyorlar. Van iyi avlanma bölgelerinden biridir.
En lezzetli av yemeği hangisidir?
En lezzetli av yemeği Keklik yahnisidir. Avladığımız hayvanı orada pişirip yeriz.
Avlanmak için kalenin zirvesine, yamaçlarına bile çıkmaya gerek duymazdık. Çünkü Van Kalesi etrafı hayvanlar için doğal yaşam alanıydı, etrafında bol miktarda ördek, tavşan, keklik vardı. 1940'larda Van'ın nüfusu 15 bindi. Van'da av ve yabani hayvan çoktu, ama insan yoktu. Kalenin yan tarafında ise kiraz, vişne, armut, elma gibi yerli meyve ağaçları bulunurdu.
Avcılıkta ne tür silahlar kullanırdınız?
Ağaçtan dolma silah vardı. Onlarla ava giderdik. Şimdi ki gibi güzel silahlar yoktu.
Van'ın bugünkü av alanları nerelerdir?
Van şehir merkezinde nüfus ve avcı sayısı, yapılaşma artınca av alanları daraldı. Çatak, Muradiye, Çaldıran, Gürpınar, Erciş, Başkale, Bahçesaray çevresinde avlanma başladı. Çaldıran'da ördek, Özalp tarafında; ördek, keklik, tavşan, Erciş tarafında; keklik, Gevaş'ta keklik, tavşan, ördek olur. Artık Erciş tarafında da keklik fazla kalmadı. Ercişli avcılar da Muradiye tarafına geliyorlar. Van iyi avlanma bölgelerinden biridir.
En lezzetli av yemeği hangisidir?
En lezzetli av yemeği Keklik yahnisidir. Avladığımız hayvanı orada pişirip yeriz.
Van'da meşhur avcılar kimlerdir?
Van'ın en iyi ve en eski avcısı rahmetli Mustafa (Avcı Mısto) adında bir arkadaşımızdı. Ayrıca Eyüp Kılıç, Mehmet Kılıç, Hakkı Günsan, Necmettin Terzioğlu, Latif Aşga, Mehmet Metin, Haydar Kaya, Nejdet Özkök, Ayhan Tucay, Alaattin Saygın, Haluk Mendi, Fevzi Görgülü, Mevlüt Görgülü, Nusret Esmer, Ekrem Sinaner ve diğerleri vardı.
Ne tür tüfekler kullanıyorsunuz?
İlk olarak ağızdan dolma silahlar kullanıldı. Türkiye'de silah üretimi o dönemler yoktu. Daha sonra Avrupa silahları kullanılmaya başlanıldı. Ama bugün Türkiye'de üretilen yerli tüfekler Avrupa'da ki silahlardan çok daha kalitelidir. Sarsılmaz, Ata, Arsan, Öngü gibi birçok marka silah artık Konya, İstanbul, Bolu illerimizde üretiliyor.
Avlanma dönemi ne zaman başlar?
Biz yasalar doğrultusunda ava gideriz. Bıldırcın avı Ağustos, Keklik, ördek, tavşan avı ise Kasım ayının ilk haftası başlar. Ocak ayında tavşan avlanır, şubat ayında sona erer, ördek avı mart ayında biter. Yasaklanan kuluçka döneminde ava gitmeyiz. Bu dönemde ava gitmek vebaldir, haramdır. Kanun da yasaklamıştır. Van da en fazla avlanan keklik, bıldırcın ve ördektir. Eskiden keçi, tilki avına giden avcılar da olurdu.
Van'ın en iyi ve en eski avcısı rahmetli Mustafa (Avcı Mısto) adında bir arkadaşımızdı. Ayrıca Eyüp Kılıç, Mehmet Kılıç, Hakkı Günsan, Necmettin Terzioğlu, Latif Aşga, Mehmet Metin, Haydar Kaya, Nejdet Özkök, Ayhan Tucay, Alaattin Saygın, Haluk Mendi, Fevzi Görgülü, Mevlüt Görgülü, Nusret Esmer, Ekrem Sinaner ve diğerleri vardı.
Ne tür tüfekler kullanıyorsunuz?
İlk olarak ağızdan dolma silahlar kullanıldı. Türkiye'de silah üretimi o dönemler yoktu. Daha sonra Avrupa silahları kullanılmaya başlanıldı. Ama bugün Türkiye'de üretilen yerli tüfekler Avrupa'da ki silahlardan çok daha kalitelidir. Sarsılmaz, Ata, Arsan, Öngü gibi birçok marka silah artık Konya, İstanbul, Bolu illerimizde üretiliyor.
Avlanma dönemi ne zaman başlar?
Biz yasalar doğrultusunda ava gideriz. Bıldırcın avı Ağustos, Keklik, ördek, tavşan avı ise Kasım ayının ilk haftası başlar. Ocak ayında tavşan avlanır, şubat ayında sona erer, ördek avı mart ayında biter. Yasaklanan kuluçka döneminde ava gitmeyiz. Bu dönemde ava gitmek vebaldir, haramdır. Kanun da yasaklamıştır. Van da en fazla avlanan keklik, bıldırcın ve ördektir. Eskiden keçi, tilki avına giden avcılar da olurdu.
En iyi av saati ne zamandır?
Av saati sabahtan öğleye kadardır. Çünkü birçok hayvan su içmeye iner.
Ördek avı zor mudur?
Avcılar ördek avı için tulum giyip avını alır. İyi bir avcı avını alamayacağı yere düşürmez. Avı alamayacağın bir yerde vurduğun zaman o hayvan orada ölüp kalır. Bu acemice avlanmaktır.
Kelleş avcılık nedir?
Ördek avında pusu kurmak istediğin zaman yeri kazarsın veya kardan yaparsın hayvan geldiği zaman seni fark etmez. Bu kalleş avcılıktır. Mert avcılık ise keklik kalktığı zaman atarsın vurdunsa senindir vuramadıysan gitti. Ama sipere yatmak, tuzak kurmak kalleşliktir. Tuzak ve kalleşlik avın neslini tüketir.
Basit avcılık nedir?
En basit avcılık ördek avıdır. Sipere girerler ve gizlenirler. En zor av ise keklik avıdır. Eskiden tilki çoktu. Birde tilkinin postu para ediyordu ve insanlar tilki vurmak için saatlerce bekliyordu ama şimdi kimse tilki vurmuyor.
Van'da bugün ruhsatlı kaç avcı var?
Van'da kayıtlı olarak 400'den fazla avcı var. Avcılar Atıcılar Dernek Başkanımız da Ekrem Sinaner' dir.
Avcılık yaşam tarzınız olmuş.
Ben avcılığı da av arkadaşlarımı da severim. Avcılığın yanı sıra av tüfeği, fişek, kemer gibi birçok av malzemeleri dükkanı açtım. 60 yıldır bu işi severek yapıyorum. Anlayacağınız zevkim işim av üzerine.
Van'da avcılığa ilgi var mı?
Çok büyük bir ilgi var. Eskiden Van'da 12 tane avcı vardı. Şimdi 400'den fazla avcı var. Bunun yanında Van'da 12-13 tane av malzemesi satan dükkân var.
Av saati sabahtan öğleye kadardır. Çünkü birçok hayvan su içmeye iner.
Ördek avı zor mudur?
Avcılar ördek avı için tulum giyip avını alır. İyi bir avcı avını alamayacağı yere düşürmez. Avı alamayacağın bir yerde vurduğun zaman o hayvan orada ölüp kalır. Bu acemice avlanmaktır.
Kelleş avcılık nedir?
Ördek avında pusu kurmak istediğin zaman yeri kazarsın veya kardan yaparsın hayvan geldiği zaman seni fark etmez. Bu kalleş avcılıktır. Mert avcılık ise keklik kalktığı zaman atarsın vurdunsa senindir vuramadıysan gitti. Ama sipere yatmak, tuzak kurmak kalleşliktir. Tuzak ve kalleşlik avın neslini tüketir.
Basit avcılık nedir?
En basit avcılık ördek avıdır. Sipere girerler ve gizlenirler. En zor av ise keklik avıdır. Eskiden tilki çoktu. Birde tilkinin postu para ediyordu ve insanlar tilki vurmak için saatlerce bekliyordu ama şimdi kimse tilki vurmuyor.
Van'da bugün ruhsatlı kaç avcı var?
Van'da kayıtlı olarak 400'den fazla avcı var. Avcılar Atıcılar Dernek Başkanımız da Ekrem Sinaner' dir.
Avcılık yaşam tarzınız olmuş.
Ben avcılığı da av arkadaşlarımı da severim. Avcılığın yanı sıra av tüfeği, fişek, kemer gibi birçok av malzemeleri dükkanı açtım. 60 yıldır bu işi severek yapıyorum. Anlayacağınız zevkim işim av üzerine.
Van'da avcılığa ilgi var mı?
Çok büyük bir ilgi var. Eskiden Van'da 12 tane avcı vardı. Şimdi 400'den fazla avcı var. Bunun yanında Van'da 12-13 tane av malzemesi satan dükkân var.
Avcılıkta hayatını kaybedenlerden kimler var?
Ekrem Yeltekin, Cemil Keyfi ve Hasan adında bir arkadaşımız avda hayatını kaybetti. Cemil Keyfi keçi avına gidiyor. Bir keçi vuruyorlar. Ayının mağaraya girdiğini görüyorlar. Arkadaşları gitmeyelim diyor. O da yok gidip ayıyı vuralım diyor. Köylülerle beraber gidiyorlar. Cemil taşın arkasına geçiyor. Köylüler duman edip ayıyı mağaradan çıkarıyorlar. Ayı Cemil'in üstüne doğru geliyor. Cemil geri geri gitmeye başlıyor. Sırt uçurumdan aşağı düşerek hayatını kaybediyor. Ava çıkan avcının tedbirli olması gerekiyor. Av bölgesini bileceksin. Tüfeğin dolu olduğu zaman arkadaşına doğru çevirmeyeceksin.
Avcılar arasında yarış olur mu?
Bazen avda hava atarak gösteri, nispet yaparlar. Mesele biri atar vuramaz ama diğeri atar vurur. Bu diğer avcıyı incitmez ama ikinci sefer bunun karşılığını mutlaka verir. Avda sen vurdun ben vurdum yoktur. Kim vurduysa hep beraber bölüşülür.
Van'da balık avcılığı nasıl?
Eskiden balık çoktu. Balıkları torla avlıyorduk. Balığında nesli tükendi.
Unutamadığınız anınız var mı?
Bir ara hemen hemen her hafta sonu Çaldıran'a ava giderdik. Eskiden Çaldıran tarafında 1,5 metreye kadar kar yağardı. 5 kişiydik kendimize lastik bot yapmıştık. Karda yürürken Heştiğim (Kar üzerinde yürümek üzere ağaçtan yapılan aparat) kırıldı parçaları karın içinde kaldı. Başladım ellerimle karlar arasında parçaları armaya. Daha sonra Heştiğin parçalarını bulduk. Arkadaşların yardımıyla Heşdiği bağladık ve zar zor tekrar yola devam ettim.
Ekrem Yeltekin, Cemil Keyfi ve Hasan adında bir arkadaşımız avda hayatını kaybetti. Cemil Keyfi keçi avına gidiyor. Bir keçi vuruyorlar. Ayının mağaraya girdiğini görüyorlar. Arkadaşları gitmeyelim diyor. O da yok gidip ayıyı vuralım diyor. Köylülerle beraber gidiyorlar. Cemil taşın arkasına geçiyor. Köylüler duman edip ayıyı mağaradan çıkarıyorlar. Ayı Cemil'in üstüne doğru geliyor. Cemil geri geri gitmeye başlıyor. Sırt uçurumdan aşağı düşerek hayatını kaybediyor. Ava çıkan avcının tedbirli olması gerekiyor. Av bölgesini bileceksin. Tüfeğin dolu olduğu zaman arkadaşına doğru çevirmeyeceksin.
Avcılar arasında yarış olur mu?
Bazen avda hava atarak gösteri, nispet yaparlar. Mesele biri atar vuramaz ama diğeri atar vurur. Bu diğer avcıyı incitmez ama ikinci sefer bunun karşılığını mutlaka verir. Avda sen vurdun ben vurdum yoktur. Kim vurduysa hep beraber bölüşülür.
Van'da balık avcılığı nasıl?
Eskiden balık çoktu. Balıkları torla avlıyorduk. Balığında nesli tükendi.
Unutamadığınız anınız var mı?
Bir ara hemen hemen her hafta sonu Çaldıran'a ava giderdik. Eskiden Çaldıran tarafında 1,5 metreye kadar kar yağardı. 5 kişiydik kendimize lastik bot yapmıştık. Karda yürürken Heştiğim (Kar üzerinde yürümek üzere ağaçtan yapılan aparat) kırıldı parçaları karın içinde kaldı. Başladım ellerimle karlar arasında parçaları armaya. Daha sonra Heştiğin parçalarını bulduk. Arkadaşların yardımıyla Heşdiği bağladık ve zar zor tekrar yola devam ettim.
