Bilindiği üzere; bazı mükellefler vergi mevzuatı uyarınca belirlenen şartları taşıyan ve genellikle başarılı olan öğrencilere, karşılıklı veya karşılıksız burslar vermektedirler. Karşılıksız olarak verilen burs tutarları kanunen kabul edilmeyen gider olarak kabul edilmektedir. Ayrıca bu burslar, aynı zamanda veraset ve intikal vergisinin konusuna girmektedir. Dolayısıyla anılan ödemelerden herhangi bir gelir vergisi kesintisi yapılmayacağı gibi Gelir Vergisi Kanunu'nda yer alan istisna uygulamaları ile de ilişkilendirilememektedirler. Ancak bu bursu alan kişiler veraset ve intikal vergisinin mükellefi konumundadırlar. Bu konuda en sık karşılaşılan eğitim harcamaları, karşılıklı olarak verilen burslardır. Bu nitelikteki burslarda işletme ile tahsil giderleri karşılanan öğrenci arasında tahsilden sonra işletmede belirli bir yıl çalışma mecburiyeti getirilen sözleşme imzalanmaktadır. Gelir Vergisi Kanunu'nda tarif edildiği üzere; "evvelce yapılmış veya gelecekte yapılacak hizmetler karşılığında verilen para ve ayınlarla sağlanan diğer menfaatlerin ücret sayılacağı" hüküm altına alınmıştır. Bu durumda karşılık olarak öğrencilere verilen burslar ücret niteliğindedir. Fakat Gelir Vergisi Kanunu'nun 28 maddesinde bu nitelikteki tahsil harcamalarına ilişkin istisna uygulaması getirilerek vergi kapsamı dışına çıkartılmıştır.
Yurtdışında tahsilde veya stajda bulunanlara yapılan ödemelerin istisna edilmesine ilişkin düzenlemelere Gelir Vergisi Kanunu'nun 28. maddesinin 1.bendinde yer verilmiştir. Buna göre resmi veya özel müesseseler ve şahıslar hesabına yabancı memleketlerde tahsilde veya stajda bulunan öğrenci ve memurlara gider karşılığı olarak verilen paralar gelir vergisinden istisna edilmiştir. Keza aynı bendin parantez içi hükmüne göre, özel müesseseler tarafından yapılan ödemeler, benzeri devlet öğrenci ve memurlarına verilen miktardan fazla olduğu takdirde, aradaki fark ücret olarak vergiye tabi tutulmaktadır. Ancak şahıslar hesabına tahsilde ve stajda olanlar için böyle bir karşılaştırma yapılması söz konusu değildir. Ayrıca yurtdışına staj için gönderilenler, resmi ve özel müesseselerin hizmet erbabı niteliğinde personeli değilse, gider karşılığı olarak verilen paralar istisnadan yararlandırılmamaktadır. Aynı şekilde özel müesseseler veya resmi olarak yurtdışına tahsil ve staj için gönderilen öğrenci veya memurlara asli görev veya memuriyeti dolayısıyla verilen ücretler bu istisnadan yararlanamamaktadır.
Gelir Vergisi Kanunu'nun 28. maddesinin 2. bendine göre, resmi ve özel müesseseler ve şahıslar hesabına Türkiye'de tahsilde bulunan öğrenciye iaşe, ibate ve tahsil gideri olarak ödenen paraların gelir vergisinden müstesna olduğu hüküm altına alınmıştır. Ülkemizde tahsilde bulunan öğrencilere, iaşe, ibate ve tahsil gideri olarak ödenen paraların gelir vergisinden istisnasından, bu öğrencilerin resmi ve özel müesseseler ve şahıslar namına okuyup okumadıklarına bakılmamaktadır. İstisna hükmü mutlak olduğu için herhangi bir öğrenciye ister burs ücreti şeklinde olsun, ister yatılı bir okulda okuma masrafı karşılığı bulunsun bir öğrencinin tahsilini temine okuma masrafı karşılığı bulunsun bir öğrencinin tahsilini temine yarayacak surette yapılan bütün ödemeler vergiye tabi tutulmamaktadır.
Esasen karşılıklı verilen bursların amacı, bu öğrencilerin eğitimlerinden sonra işletmede belirli bir süre çalışmalarını sağlamaktır. Dolayısıyla bu açıdan yapılan tahsil harcamalarının ticari kazancın elde edilmesi veya idame ettirilmesi amacıyla yapılmış giderler olarak kabul edilmesi gerekmektedir. Gelir ve Kurumlar Vergisi mükelleflerince verilecek burs harcamalarının gider olarak dikkate alınması, bazı şartlara bağlanmıştır. Bu şartlar;
a) Eğitim masrafları karşılanacak kişilerin, okulu bitirdikten sonra burs veren işletmede hizmet yükümlülükleri nedeniyle, çalışacaklarını gösterir noterden yapılmış bir sözleşmenin düzenlenmesi ve bu durumun vergi incelemesi sırasında inceleme elemanına kanıtlanması,
b) Burs verilecek öğrencilerin, Türkiye'nin her tarafında eğitim gören öğrenciler arasında bir yarışma sınavı sonunda kazanan kişilerden olması,
c) Bursun süresinin ve karşılanacak eğitim giderleri miktarının işin önemi ve genişliği ile orantılı olmasıdır.
